Dziennik żałobny – Roland Barthes

Nazajutrz po śmierci swej matki, 25 października 1977 roku, Roland Barthes rozpoczyna swój „Dziennik żałobny”. Używa atramentu, czasami ołówka, robiąc zapiski na fiszkach, które sam przygotowuje z kartek zwykłego papieru, pociętych na cztery części, a ich zapas zawsze trzyma w miejscu pracy.

W trakcie redakcji Dziennika przygotowuje jednocześnie swój kurs w Collège de France na temat „Neutralności” (luty–czerwiec 1978), pisze tekst na konferencję zatytułowaną „Przez długi czas kładłem się spać wcześnie” (grudzień 1978), publikuje liczne artykuły w wielu dziennikach oraz czasopismach, między kwietniem a czerwcem 1979 roku redaguje „Światło obrazu” („La Chambre Claire”), latem tego samego roku pisze kilka felietonów do swojego projektu Vita Nova, w końcu opracowuje dwuczęściowy kurs w Collège de France na temat „Przygotowania do powieści” (grudzień 1978 – luty 1980). U podstaw wszystkich tych dzieł, napisanych wyraźnie pod znakiem śmierci matki, znajdują się fiszki z „Dziennika żałobnego”.

Notatki robione są głównie w Paryżu i Urt, w pobliżu Bayonne, gdzie Roland Barthes przebywał czasami w towarzystwie swego brata Michela i jego żony Rachel. Kilka odbytych podróży do Maroka, gdzie był regularnie zapraszany na wykłady, ale i gdzie lubił po prostu jeździć, także nadaje rytm owemu okresowi.

Przechowywany w IMEC „Dziennik żałobny” jest tutaj, fiszka po fiszce, przedstawiony w całej swej integralności; fiszki ułożyliśmy chronologicznie, ponieważ wdarł się w nie pewien nieład [désordre s’y était glissé]; format fiszki implikuje zawsze zwięzłą redakcję, jednakże kilka z nich zostało zapisanych obustronnie (recto verso) i czasami tekst jest kontynuowany na odwrotnych stronach fiszek; inicjały użyte przez autora wskazują bliskich, zostały więc zachowane; nawiasy pochodzą od samego Barthesa; kilka notatek u dołu strony rozjaśnia kontekst lub precyzuje aluzje.

Henriette Binger przychodzi na świat w 1893 roku. W wieku dwudziestu lat wychodzi za mąż za Louisa Barthesa; w wieku dwudziestu dwóch lat zostaje młodą matką, a rok później – wdową wojenną. Umiera w wieku osiemdziesięciu czterech lat.

Nie oddajemy do rąk czytelnika dzieła ukończonego przez autora, a jedynie projekt książki, jakiej ów zawsze pragnął – takiej, która przyczynia się do tworzenia jego dzieła i z tego tytułu je objaśnia.