Dotykanie egzystencji. Jeana-Luca Nancy’ego filozofia dekonstrukcji

Współcześnie jeden z najczęściej komentowanych i tłumaczonych filozofów francuskich. W jego dorobku znajduje się ponad pięćdziesiąt książek, setki artykułów oraz pomniejszych tekstów. Tematyka, jaka porusza, jest bardzo szeroka: od komentarzy na temat filozofa i Kartezjusza, Kanta, Hegla, Heideggera czy Bataille’a, po analizy współczesnej sztuki. Jego prace poruszają zarówno zagadnienia z zakresu ontologii, egzystencjalne, jak i bardziej współczesne tematy, jak choćby cielesności, wspólnoty, sensu świata, „dekonstrukcji chrześcijaństwa” czy niemieckich romantyków jenajskich. Styl uprawiania filozofii i wyraźnie przynależy do nurtu współczesnych myślicieli francuskich, Gillesa Deleuze’a, Jean-François’a Lyotarda, Michela Foucaulta, ale przede wszystkim Jacquesa Derridy. Ten ostatni, znany powszechnie jako twórca dekonstrukcji, wywarł na niego zdecydowanie największy wpływ. Dlatego tez filozofia Nancy’ego często traktowana jest jako charakterystyczna odmiana dekonstrukcji, w której szczególny akcent położony jest na problematykę egzystencji, jej wymiar ontologiczny, polityczny czy estetyczny. W tym sensie jego strategie pisarstwa można by najogólniej nazwać egzystencjalną dekonstrukcją albo dekonstrukcją egzystencji.

***

Kim jest Jean-Luc Nancy? Jest dzieleniem myśli z Heglem, Kantem, Kartezjuszem, Heideggerem, Bataille’m, Derridą… Jest cogito, które istnieje, o ile jest słyszane; jest synkopacją dyskursu filozoficznego; jest współ-byciem, jest ontologia ciała, jest wspólnota, jest wielością sztuk, jest sensem, kreacją, jest dotykiem, jest zdarzeniem myśli… Jest praktyką pisania, która przecina różne watki i przekracza wielość dyskursów. To nie system, a raczej ścieżki, którymi podąża filozof a my wraz z nim na granicy pojedynczych zdarzeń mnogości tekstów.

W tym sensie dyskurs Nancy’ego sam wydarza się jako fragmentaryzacja, jako praktyka myśli. Dlatego, z jednej strony, jego filozofia jest świadomie niesystemowym namysłem nad konkretnymi zagadnieniami filozoficznymi, ale z drugiej strony, są pewne stałe motywy łączące te różnorodne zdarzenia i praktyki myśli. Takim jest przede wszystkim kwestia egzystencji. W tym sensie, gdy filozof snuje swoje rozważania na temat nowego podejścia do ontologii, wspólnoty, wolności, a także cielesności, sztuki, sensu albo kreacji, to w sposób mniej lub bardziej bezpośredni dotyka egzystencji jako takiej.

Błażej Baszczak (ur. 1984)

Studiował filozofię i socjologię, doktor filozofii. Zajmuje sie współczesną filozofią francuską (E. Lévinas, P. Ricoeur, J. Derrida, J.-L. Nancy). Autor książki o tożsamości narracyjnej w ujęciu Paula Ricoeura: Narracja i tożsamość. Paula Ricoeura hermeneutyka antropologiczna (2010). Nauczyciel etyki w zielonogórskich szkołach.